انسان موجودی است برتر که می تواند با اراده و اختیار خویش سرنوشت خود را رقم زند. البته این اختیار، اعطایی بوده و در حقیقت در محدوده اذن پروردگار می باشد. بعبارتی دیگر انسان در حیطه بندگی می‌تواند تدبیر نماید اما آنچه رقم خواهد خورد همان تقدیر الهی است.

برای آنکه انسان بتواند در تدبیر امور زندگی خویش موفق شود لازم است در پنج مرحله، گام های خود را به صورت منظم و دقیق بر دارد:

1- مرحله تعلم و آموختن:” در این مرحله، انسان نیازمند یادگیری و آموزش است و دانستن بعنوان کلید و رمز موفقیت تنها با آموختن میسر بوده و آدمی محتاج آموزگاری است که به او الفبای بهتر زیستن را بیاموزد و شکی نیست که این آموزش همراه با پژوهش بشر را در تدبیر امور زندگی یاری خواهد داد آنگونه که زگهواره تا گور دانش بجوی.”

2- مرحله تفکر: “ذهن انسان تنها با آموختن به رشد و پویایی نمی رسد بلکه تفکر و اندیشیدن لازمه خلاقیت و نوآوری است . تمامی ابتکارات و اختراعات و پیشرفت دانش در این مرحله شکل می گیرد که آدمی با تفکر خود را به عمق هستی وارد می سازد واگر در روایت از ائمه اطهار علیهم السلام نقل شده است که یک ساعت تفکر برشصت  یا هفتاد سال عبادت تقدم دارد شاید به این جهت است که عمق معرفت که لازمه قبولی عبادت است با تفکر بدست می آید. مرحله تفکر در حسن تدبیر زندگی نقش اساسی دارد و انسان متفکر، در حوزه تدبیر نیز موفق خواهد بود. “

3- مرحله مطالعه : “بشر برای رسیدن به کمال ناچار است تا حاصل افکار دیگران را مورد مطالعه خویش قرار دهد و هر قدر این مطالعات دقیق تر و عمیق تر انجام شود نتایج مؤثرتر و مفیدتری خواهد داشت. قافله دانش با مطالعات آثار اصحاب علم و قلم به پیش می رود و توان انسان در تدبیر زندگی به کیفیت و کمیت مطالعه باز می گردد.”

4- مرحله مشاوره:” در تدبیر امور، مشاوره ، نقش بسزایی دارد و عقل آدمی با مشورت به شکوفایی می رسد و انسان می تواند از جمع شدن عقول راههای بسته را بگشاید.

شاید مشورت در کارها مهمترین شرط موفقیت در تدبیر امور بحساب آید و انسانهایی که مشاوره را جدی می گیرند معمولاً از شکست در امان هستند. زیرا استفاده از تجربیات دیگران مانع اشتباه آدمی است .”

5- مرحله محاسبه :” جهانی که در آن زندگی می کنیم با نظم هندسی پیچیده ای بنا شده و معادلات دقیق ریاضی بر همه احکام تکوینی و تشریعی این عالم سایه افکنده است.

از عبادات تا معاملات ، از ساختمان سازی تا انسان سازی ، همه و همه از محاسبات عمیق و دقیق برخوردار است که بدون در نظرگرفتن آن عملاً نمی توان در تدبیر زندگی موفق بود.

بعبارتی روشن بدون محاسبه هر گونه برنامه ریزی محکوم به شکست است و بدون برنامه‌ریزی هیچ عملکردی به نتیجه قطعی و قابل قبول نخواهد رسید.”

حاصل این پنج مرحله داشتن تدبیری نیکو و پذیرفتنی است اما آیا تدبیر در امور زندگی کافی است و می توان صرفاً با تدبیر، موفقیت را بصورت تضمین شده برای خود تصور نمود.

نگاهی به زندگی خود و دیگران نشان دهنده این واقعیت است که هر قدر در تدبیر امور موفق باشیم، نمی توان به تدبیر تنها اکتفا کرد بلکه باید تقدیر الهی را نیز در نظر گرفت کسانی که فقط به تقدیر دلخوش کرده‌اند و از زیر بار تدبیر شانه خالی می کنند درباره خود ظلم می کنند ظلمی که به خدا نسبت می‌دهند اما در حقیقت خود را مبرا کرده و خواسته اند تنبلی و بیحالی خود را به گونه ای زشت و نابخردانه توجیه نمایند.

اما کسانی هم که فقط تدبیر خود را کافی دانسته و انتظار دارند هرچه برنامه ریزی می کنند عیناً تحقق یابد آنها نیز از قدرت خالق هستی غافل مانده اند و بر این باورند که خود، خدای خویشند در حالی که اختیار آنها نیز در محدوده قدرت لایزال خالق هستی است به نظر می رسد برای تقدیر نیز پنج مرحله می توان در نظر گرفت: .............. منبع